Interlinguistica
| Interlinguistica |
|---|
| instantia de: academic major[*], disciplina academic[*] |
| subclasse de: sociolinguistics[*] |
|
|
| Commons: Interlinguistics |
Le interlinguistica es le branco del linguistica que studia le creation, apprension e usage del linguas auxiliar international (LAI).
Historia
[modificar | modificar fonte]Le prime linguistas, como Pāṇini e Platon, esseva interlinguistas: illes creava grammaticas pro describer le linguas major de su era (i.e., latino e greco) e postular re su creation.
Le prime interlinguista del moderne era esseva Johann Martin Schleyer. Ille non esseva un linguista formal, ma un padre in le ecclesia catholic. Il credeva, como le majoritate de interlinguistas, que un lingua international auxiliar promoverea un pace mundial, e tamben como le majoritate de interlinguistas, il voleva crear su proprie lingua. Su lingua, Volapük (1879), esseva basate primarimente super le lingua anglese e le lingua german, con cambios que (ille credeva) faceva le lingua plus simple a apprender e usar. Aun que su obra non esseva usate pois multe tempore, su obra esseva le prime major projecto moderne con le intention de crear un lingua que esseva facile pro apprender e pro usar, e Volapük inspirava numerose alteres a crear su proprie linguas.
Le proxime disveloppamento in le interlinguistica era le creation de formal scholastic corpores de linguistas, pro le studio e promotion del linguas auxiliar international. Le Délégation pour l'adoption d'une Langue Auxiliaire Internationale (17 de januario 1901) esseva un de iste gruppos; ille creava Ido de Esperanto, un del plus popular linguas inspirate per le successo de Schleyer, e iste gruppo creava le prime LAI que non esseva un projecto personal, ma un creation per un corpore international. (Un gruppo assi plus tarde, le International Auxiliary Language Association, creava Interlingua.) Depost del annos 1950, le gruppos del LAI creava minus linguas, ma esseva plus probabile a studiar e promover un certe lingua (particularmente, Esperanto, Ido, e Interlingua).
Cultura popular
[modificar | modificar fonte]Depost del creation del Volapük, le idea que un LAI poteva adjutar al mundo per facilitar le communication international inter le paises del mundo esseva multe popular, e tote le mundo – sia erudito sia idealista – voleva crear su proprie lingua e salvar le mundo con lo. Le Prime Guerra Mundial pausava iste effortios, ma depost del guerra, le effortios del interlinguistas se refortiava. Iste tempore esseva le "era auree" del LAI, e centos de linguas esseva construite.
Le majoritate del movimento esseva cessate per le Secunde Guerra Mundial, pro le mesme rationes que cesseva le studio in le prime, ma depost del guerra, le climate intellectual habeva cambiate. Ubi one poteva parlar re le fraternitate international ante del guerra, le climate depost del guerra esseva plus oppresive. Le idea de cooperation inter le paises del mundo pareva impossibile (o como traiton), e plure linguas auxiliar perdeva su parlatores e autores. Le obra 1984 esseva un satira tenebrose in que un lingua simplificate e internationalisate, Newspeak, esseva usate como un utensile fascista. Le connotationes dictatorial esseva multe forte in le era depost del guerra.
Le idea de un lingua auxiliar non moriva: le genre de science-fiction, dystopic o utopic, appoiava le idea con su linguas. Obras como Star Trek o The Stainless Steel Rat usava linguas auxiliar (specialmente Esperanto e Interlingua), e le idea de un "lingua auxiliar interstellar" esseva commun inter le obras del era. Le popularitate del idea de un lingua construite cresceva con le popularitate del obras de J. R. R. Tolkien, cuje libros re le Terra Medie includeva un numero de linguas construite.
Iste homines, qui legeva le obras de Tolkien e Harrison, essera le mesme generation que creara le Internet, e con illes, le idea de un LAI esseva plus practic proque, subitemente, cata persona poteva (e habeva a) parlar con personas de cata pais del mundo. A le mesme tempore, le Internet faceva possibile technologias que facilitava le disveloppamento del LAI (como wikis). Nove personas cata die discoperi le varie LAIs, e on pote dicer que le Internet faceva possibile un nove "era auree" pro construite linguas (LAI o altere).
Bibliographia
[modificar | modificar fonte]- (esperanto) Astori, Davide (2020) Holivuda planlingvistiko, revision del libre Introduction to Interlinguistics de Federico Gobbo, München: GRIN Publishing. In: Literatura Foiro, nº 308, decembre 2020, p. 373-376.
- (esperanto) Barandovská-Frank, Vĕra (2020) Interlingvistiko. Enkonduko en la sciencon pri planlingvoj Archived 2021-06-30 at the Wayback Machine (PDF), 333 pp., Poznań, Univ. Adam Mickiewicz, ISBN 9788365483539
- (germano) Blanke, Detlev (2003) Interlinguistik und Esperantologie: Wege zur Fachliteratur
- (anglese) Blanke, Detlev (2004) Interlinguistics and Esperanto studies: Paths to the scholarly literature
- (anglese) Blanke, Detlev (2018) International Planned Languages. Essays on Interlinguistics and Esperantology, New York: Mondial
- (germano) Brosch, Cyril Robert & Sabine Fiedler (2018) Jahrbuch der Gesellschaft für Interlinguistik
- (italiano) Corsetti, Renato et al., (2008) "Vojoj de interlingvistiko: de Bruno Migliorini al la nuna tempo" - Aktoj de la studtago en la universitato de Florenco, 26-a de julio 2006, Pisa: Edistudio. Speciala numero de 'Multilinguismo e Società'.
- (anglese) Gobbo, Federico, 2020, Introduction to Interlinguistics, München: GRIN Publishing
- (anglese) Gode, Alexander (1951) Interlingua: A Dictionary of the International Language, New York: Storm Publishers
- (anglese) Okrent, Akira (2009) In the land of invented languages, Spiegel & Grau.
- (anglese) Jespersen, Otto (1931) Interlinguistics, International Communication.
- (anglese) Schubert, Klaus (Ed.) (1989) Interlinguistics. Aspects of the Science of Planned Languages. Berlin / New York: Mouton de Gruyter.
- (russo) Кузнецов, С.Н. (1987) Теоретические основы интерлингвистики. Москва: Издательство Университета дружбы народов. [Kuznetsov, S.N. (1987). Theoretical Foundations of Interlinguistics. Moscow: University of peoples friendship]